اندومتر، بافت تشکیل دهنده پوشش داخلی رحم است؛ اندومتریوز شرایطی است که طی آن بافت اندومتر در سایر نقاط بدن به ویژه لگن و تخمدان رشد می کند. درد لگن شایعترین علامت اندومتریوز است اما ممکن است برخی زنان با شرایط اندومتریوز، ناباروری را تجربه کنند.
تحقیقات نشان داده است که ناباروری 50%-30% از مبتلایان به اندومتریوز را تحت تاثیر قرار می دهد. ضایعات اندومتریوز می تواند موجب ایجاد التهاب در نواحی درگیر و ایجاد اسکار در بافت شود. همچنین باعث چسبندگی بافت های مختلف می شود.
در اندومتریوز بافت مبتلا، همچنان به فعالیت خود ادامه داده و با پاسخ دهی به هورمون ها در هر دوره قاعدگی این بافت ضخیم شده و باعث خون ریزی می شود. از آنجا که این خون قادر به خارج شدن نیست موجب تحریک بافت های اطراف و ایجاد درد می شود.
مبتلایان به اندومتریوز با شدت های مختلف ممکن است دچار درد در ناحیه شکم و لگن شوند که این درد در زمان قاعدگی و پیش از آن شدت می یابد. آندومتریوز شدید سبب زخم های لگنی شده و ممکن است آناتومی لگن را تغییر دهد. در اثر این تغییرات، آناتومی رحم نیز تغیییر خواهد کرد که این امر می تواند سبب بسته شدن لوله های رحمی یا آسیب به آن شود. همچنین ممکن است سبب اتصال تخمدان به دیواره جانبی رحم، روده یا لگن شود.
علائم ونشانه ها:
از مهمترین علائم اندومتریوز می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- درد در دوره تخمک گذاری
- قاعدگی نامنظم و دردناک
- درد در زمان مقاربت
- خستگی مزمن
- تکرر ادرار
- دردهای انقباضی در قسمت پایین شکم
- حرکات دردناک روده
- یبوست یا اسهال
اندومتریوز و ناباروری
ناباروری از شایعترین علائم اندومتریوز است. علی رغم آنکه دلیل قطعی ارتباط ناباروری با اندومتریوز مشخص نیست اما دانشمندان دلایل زیر را برای این موضوع محتمل می دانند:
- التهاب باعث تولید مواد شناخته شده ای به نام سایتوکاین می شود. این مواد شیمیایی باعث مهار سلول های اسپرم و تخمک و در نتیجه مشکل در باروری می شود.
- زخم ها و چسبندگی که در اثر اندومتریوز رخ می دهد می تواند رحم و لوله های فالوپ را مسدود کند. در نتیجه رسیدن اسپرم به تخمک و تشکیل سلول تخم با مشکل مواجه می شود.
- بافت اندومتریوز در تخمدان می تواند مانع تخمک گذاری شود.
چه عواملی در ایجاد اندومتریوز موثرند؟
- برخی سلول های اندومتر ممکن است از بدو تولد به صورت نابه جا وجود داشته باشند.
- بازگشت خون قاعدگی از طریق لوله های فالوپ به حفره لگن و عدم دفع آن
- حرکت سلول ها در حین سزارین و اعمال جراحی به سمت حفره لگن و ایجاد اندومتریوز
چه کسانی بیشتر در معرض اندومتریوز هستند؟
- زنان در سنین 40-30 سال
- زنان بدون فرزند
- زنانی که قاعدگی آن ها بیش از 7 روز است
- زنانی که چرخه قاعدگی آن ها کمتر از 28 روز است
- زنانی که شروع قاعدگی در آن ها پیش از 12 سالگی بوده است
- زنانی با سابقه خانوادگی اندومتریوز
درمان:
درمان اندومتریوز شامل استفاده از داروهای ضد درد، هورمون تراپی و جراحی است. اتخاذ شیوه درمان مناسب توسط پزشک به شدت علائم و تصمیم فرد برای زمان بارداری بستگی دارد.
اندومتریوز با ازدیاد حساسیت به هورمون استروژن در ارتباط است. بهبود عملکرد کبد می تواند از طریق افزایش تجزیه هورمون استروژن در کبد به کاهش مقدار آن کمک کند. مصرف غذاها یا مکمل های حاوی روغن ماهی و امگا3 باعث کاهش التهاب و درد ناشی از اندومتریوز می شود.
آیا می توان با درمان های خانگی شدت درد را کاهش داد؟
- حمام آب گرم و استفاده از پد گرم می تواند به آرامش عضلات لگن و کاهش گرفتگی و درد کمک کند.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند به کاهش درد و انقباضات قاعدگی کمک کند.
- ورزش منظم می تواند به بهبود علائم اندومتریوز کمک کند.