کبد چرب
بیماری کبد چرب (steatosis) یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می شود. کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است اما زمانی که چربی به 5 تا 10 درصد وزن کبد شما برسد موجب ایجاد مشکل می گردد.
از جمله علل بیماری کبد چرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوشیدن بیش از حد الکل
- چاقی
- قند خون، کلسترول و تری گلیسرید بالا
- سندرم متابولیک
- مقاومت به انسولین
- ژنتیک و وجود سابقه سابقه خانوادگی
- کم کاری هیپوفیز
- مصرف زیاد کربوهیدرات و نوشیدنی های قندی
علائم کبد چرب چیست؟
این بیماری علائم و نشانه های مختلفی دارد اما افراد ممکن است همه ی این علائم را نداشته باشند. از جمله این علائم خستگی شدید، ضعف، کاهش وزن، تهوع و استفراغ، زرد شدن پوست یا چشم ها، از دست دادن اشتها، خارش طولانی مدت و درد در ناحیه مرکز شکم می باشند.
انواع بیماری کبد چرب - بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) به علت تجمع چربی در نتیجه مصرف زیاد الکل ایجاد می شود.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)در نتیجه تجمع چربی بنا به دلایلی غیر از مصرف الکل در افراد غیر الکلی ایجاد می شود.
- بیماری استئاتو هپاتیت غیر الکلی (NASH) در این بیماری علائم التهاب و آسیب سلول های کبدی مشاهده می شود.
بیماری کبد چرب غیر الکلی اصطلاحی برای طیف وسیعی از شرایط ناشی از تجمع چربی در کبد است که معمولا در افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند دیده می شود. NAFLD در مراحل اولیه معمولاً هیچ آسیبی ایجاد نمی کند، اما در صورت بدتر شدن می تواند منجر به آسیب جدی کبد از جمله سیروز شود.
NAFLDدر حال حاضر به عنوان شایع ترین علل بیماری مزمن کبدی در در ایالات متحده و در سراسر جهان است. شیوع آن به بیش از 30% بزرگسالان در کشورهای توسعه یافته افزایش یافته است و میزان بروز آن همچنان در حال افزایش است. اکثر بیماران مبتلا به NAFLD استئاتوز ساده دارند، اما در یک سوم بیماران، NAFLD به شکل شدیدتر NASH پیشرفت می کند. NASH با التهاب و آسیب کبد مشخص می شود و با خطر ابتلا به فیبروز و سرطان کبد همراه است.
بیماری های دیابت نوع 2 (T2DM)، چاقی، سندرم متابولیک و دیس لیپیدمی از جمله بیماری هایی هستند که با ایجاد NAFLD و NASH همراه است. NAFLD با افزایش خطر بیماری قلبی، عروقی و بیماری مزمن کلیوی مرتبط است. هنگامی که NAFLD تشخیص داده شد، وجود فیبروز کبدی عامل اصلی تعیین کننده پیش آگهی کبدی است. فیبروز شدید کبد نیاز به مدیریت بالینی تهاجمی دارد.
مدیریت بالینی برای کاهش چاقی زمینه‌ای (سبک زندگی، داروها، مداخلات جراحی یا آندوسکوپی) و اختلالات متابولیک (پیش دیابت ، دیابت نوع 2، فشار خون بالا، چربی خون و غیره) متمرکز است.
NAFLD و T2DM اغلب با هم وجود دارند و به صورت هم افزایی برای افزایش خطر پیامدهای بالینی نامطلوب عمل می کنند. T2DM همچنین یکی از قوی ترین عوامل خطر برای پیشرفت سریع NAFLD به استئاتوهپاتیت غیر الکلی، فیبروز پیشرفته یا سیروز است. با این حال، پیوند بین NAFLD و T2DM پیچیده تر از آنچه قبلاً تصور می شد است. شواهد قوی نشان می دهد که NAFLD بدون توجه به چاقی و سایر عوامل خطر متابولیک رایج، با خطر تقریبی دو برابر بیشتر ابتلا به T2DM مرتبط است.
سیروز کبدی که در سرتاسر جهان بسیار شایع است که پس از سال ها التهاب کبدی ایجاد می شود، این خود عامل فیبروز پیشرونده است. در حال حاضر علل اصلی سیروز، بیماری کبد چرب غیر الکلی و بیماری کبد مرتبط با الکل است، اگرچه عفونت‌های مزمن هپاتیت B و C هنوز هم در برخی از مناطق جهان از عوامل اتیولوژیک اصلی هستند. بیماری کبد چرب خود دارای درجه بندی است که به شرح زیر می باشد:
• درجه 1: یک بیماری کبد چرب خفیف است و میزان توده چربی در کبد5-10% است. که با اصلاح رژیم غذایی همراه با ورزش روزانه قابل درمان است.
• درجه 2: یا استئوهپاتیت زمانی که میزان چربی کبد به 10-25% می رسد که در صورت عدم درمان به موقع منجر به هپاتیت و نارسایی کبدی می گردد. بنابراین تشخیص زود هنگام برای درمان و تاثیر به موقع برای کاهش سایر بیماری های همراه ضروری است. کبد چرب درجه 2 مرحله ای بین نوع شدید و خفیف است.
• درجه 3 : یا فیبروز کبدی نشان دهنده درصد بالای چربی (66%<) و التهاب کبد است که با خطر افزایش یافته ای برای بیماری های کبدی همراه است. در موارد شدید فرد نیاز به پیوند کبد دارد.
• درجه 4: سیروز کبدی.
آیا کبد چرب می تواند به حالت عادی بازگردد؟
بیماری کبد چرب خصوصا در مراحل اولیه با ترکیبی از رژیم غذایی و ورزش درمان می شود. با این رژیم، کبد می تواند خود را درمان کند و در واقع آسیب هایی را که در طول سال ها رخ داده است، معکوس کند.
لازم به ذکر است که با انجام آزمایش خون می توان به مشکلات کبدی پی برد، از جمله این تست ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنزیم های کبدی آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلکالین فسفاتاز(ALP)، FIB-4 یا APRI است.
علاوه بر این با استفاده از سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI می توان به بررسی دقیق تر نتایج موجود پرداخت. بیوپسی کبد نیز تنها آزمایشی است که می تواند تشخیص NASH را ثابت کند و به وضوح نشان دهد که این بیماری چقدر شدید است.
مطالعات بیانگر اینست که NAFLD با pH پایین ادرار در هر دو جنس مرتبط است، یافته هایی که ممکن است به پزشکان در شناسایی بیماران در معرض خطر بالای NAFLD کمک کند.
کلیه آزمایشات مربوط به تشخیص بیماری های کبدی و نیز پایش روند درمان روزانه در این مرکز انجام می شود.