پارکینسون بیماری پیشرونده اختلال در سیستم عصبی است. این بیماری اغلب اوقات در افراد بالای 60 سال ظهور می کند. علائم بیماری ممکن است در ابتدا چندان آشکار نباشد و میزان پیشرفت آنها در افراد مختلف متفاوت است. در نهایت برای فرد مبتلا به پارکینسون راه رفتن، صحبت کردن و زندگی مستقل دشوار می شود.
در سطح جهان بیش از 10 میلیون نفر از پارکینسون رنج می برند که در این بین مردان تا 1.5 برابر بیش از زنان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. این بیماری بر اساس پنج علامت مخصوص آن مشخص می شود:
- ارتعاش دست و پا در حالت استراحت
- کندی حرکت
- سختی حرکت و خشکی دست، پا و بدن
- عدم تعادل حرکتی
- تغییر در قدرت سخن گفتن و نوشتن
یافته های دانشمندان آلمانی شواهد محکمی از فرضیه احتمال خود ایمنی بودن بیماری پارکینسون ارائه می کند.
بر طبق این تحقیقات حمله سلول های ایمنی به سلول های تولید کننده دوپامین می تواند منجر به بیماری پارکینسون شود. دوپامین از انتقال دهنده های عصبی است که بسیاری از عملکرد های حیاتی مغز را حمایت می کند. این عملکردها شامل رفتارهایی است که با حس پاداش، رضایت، احساسات و کنترل حرکت مرتبط است. بیماری های خود ایمنی در نتیجه حمله سیستم ایمنی به بافت های سالم به جای محافظت از آن ها ایجاد می شود.
در بیماری پارکینسون نورون های میانه مغز یا سلول های مغز که دوپامین می سازند از بین می روند اما علت دقیق آن مشخص نیست. همان طور که مرگ سلول های سازنده دوپامین افزایش می یابد سطح پیام رسان ها نیز افت می کند و علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات، مشکلات تعادل و کندی حرکت بروز می یابد. همچنین ایجاد مشکلات گفتاری و بلعیدن که به عنوان نشانه های غیر حرکتی پارکینسون شناخته می شود ایجاد می گردد.
طبق مطالعه ای که در سال 2017 در آمریکا انجام شد مشخص شد که چگونه قطعات پروتئینی سازنده سلول های سازنده دوپامین در مبتلایان به پارکینسون می تواند حمله ایمنی مرگباری علیه سلول ها ایجاد کند این مطالعه، تقویت کننده این نظریه است که مسدود کردن پاسخ ایمنی می تواند راه درمانی نوینی جهت کند کردن روند آسیب های مغزی ناشی از پارکینسون باشد.
عوامل موثر در ابتلا به پارکینسون
اگرچه دلیل قطعی ایجاد پارکینسون به روشنی مشخص نیست اما به گفته محققین عوامل زیر در ایجاد این بیماری موثر است:
- عوامل محیطی: قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خاص به عنوان ریسک فاکتور ابتلا به پارکینسون شناخته شده است. از جمله این عوامل شیمیایی می توان به آفت کش ها، برخی سموم و وجود منگنز در آب آشامیدنی اشاره کرد
- اجسام لویی: در مغز مبتلایان به پارکینسون توده های غیر طبیعی پروتئینی دیده می شود. این توده ها دارای پروتئینی هستند که مغز قادر به تجزیه آن نیست این اجسام سلول های مغز را احاطه کرده و متعاقب آن عملکرد مغز مختل می شود. این امر مشکلات مربوط به هماهنگی حرکتی در این افراد ایجاد میکند.
- از دست دادن دوپامین: دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که عملکرد آن انتقال پیام بین بخش های مختلف مغز است. سلول های تولید کننده دوپامین در مبتلایان به پارکینسون دچار آسیب شده اند؛ در نتیجه عرضه ناکافی دوپامین مغز در ارسال و دریافت پیام با مشکل مواجه می شود. این اختلال باعث عدم هماهنگی حرکات، مشکلات در راه رفتن و تعادل بدن می شود.
- سن و جنس: بالا رفتن سن مهمترین ریسک فاکتور در ابتلا به پارکینسون است. دانشمندان معتقدند تولید دوپامین با افزایش سن کاهش می یابد که این امر با ایجاد پارکینسون مرتبط است. همچنین جنسیت نیز عامل مهمی در ابتلا به پارکینسون است به نحوی که ابتلا به این بیماری در مردان 1.5 برابر زنان است.
- ژنتیک: آمارها حاکی از آن است که 15% از مبتلایان به پارکینسون دارای سابقه خانوادگی این بیماری هستند. پزشکان ژن هایی را کشف کرده اند که در ایجاد پارکینسون نقش دارند. آن ها همچنین ژن هایی را شناسایی کردند که آسیب یا جهش در آن ها می تواند باعث افزایش ریسک این بیماری شود. برخی ژن ها در عملکرد شکستن پروتئین های موجود در نورون ها طی فرایند تولید دوپامین موثرند.
عوارض ابتلا به پارکینسون:
در نتیجه بیماری پارکینسون اغلب مشکلات ذیل ایجاد می شود:
- مشکلات فکر کردن: مبتلایان به پارکینسون ممکن است دچار مشکلات شناختی نظیر زوال و یا اختلال در تفکر شوند. این مشکلات اغلب در موارد پیشرفته پارکینسون رخ داده و به درمان دارویی پاسخ نمی دهد.
- افسردگی و تغییرات خلق و خو: ممکن است در مراحل اولیه پارکینسون علائم افسردگی مشاهده شود.
- مشکلات بلع: مشکلات بلع به عنوان یک مشکل پیشرونده متعاقب پارکینسون ایجاد می شود که در نتیجه آن به دلیل کندی بلع بزاق در دهان انباشته می شود.
- مشکلات جویدن: در موارد پیشرفته پارکینسون ماهیچه های دهان تضعیف شده و فرد با مشکل در جویدن مواجه می شود.
- مشکلات خواب: افراد درگیر با پارکینسون اغلب با مشکلات خواب مواجهند. این مشکلات عبارتند از: پریدن از خواب به طور متناوب در طول شب، زود بیدار شدن و یا خوابیدن در طول روز
- مشکلات مثانه: بیماری پارکینسون ممکن است باعث ایجاد مشکلات مثانه نظیر بی اختیاری ادرار و مشکلات ادراری می شود
- یبوست: بسیاری از مبتلایان به پارکینسون به دلیل مشکلات گوارشی با یبوست مواجهند.
- علاوه بر این موارد مشکلاتی نظیر تغییرات فشار خون، اختلالات بویایی، خستگی مزمن، درد، اختلال در عملکرد جنسی در این افراد دیده می شود.
پیشگیری از پارکینسون:
از آنجا که دلیل قطعی این بیماری ناشناخته است، به منظور پیشگیری از آن نیز روش دقیقی وجود ندارد اما یافته های اخیر حاکی از تاثیر تمرینات منظم هوازی در پیشگیری از پارکینسون است همچنین نوشیدن چای سبز نیز در کاهش ریسک ابتلا به این بیماری موثر است.