لپتین چیست؟
- لپتین (Leptin) مربی شخصی شما است. این هورمون با ارسال سیگنال به مغز اشتها را کنترل می کند. همچنین جهت تنظیم میزان انرژی مصرفی در روز، به مغز کمک می کند.
غدد مرتبط: هیپوتالاموس، اندام مربوط به غدد درون ریز
شرایط و بیماری های مرتبط:
- جراحی های چاقی
- بیماری های قلبی- عروقی و دیابت نوع2
- سندروم متابولیک
- چاقی
- چاقی کودکان
هورمون ها اغلب بر سلامتی افرادی که در حال مبارزه با چاقی و اضافه وزن هستند تاثیر گذارند. چربی اضافی در بدن می تواند دلیلی برای مشکلات وزنی و هورمونی شود. لپتین یکی از هورمون هایی است که به طور مستقیم با چربی بدن و چاقی در ارتباط است.
لپتین هورمونی است که از سلول های چربی تجمع یافته در بافت چربی آزاد شده و به هیپوتالاموس در مغز سیگنال می فرستد. این هورمون خاص به تنظیم و تغییر طولانی مدت دریافت غذا و مصرف انرژی کمک می کند.
دلیل اصلی وجود لپتین کمک به بدن برای حفظ وزن خود است. از آنجاکه لپتین از سلول های چربی منشا میگیرد، میزان لپتین مستقیما با میزان چربی بدن فرد مرتبط است.
چنانچه میزان چربی در بدن افزایش یابد، میزان لپتین نیز افزایش خواهد داشت و در صورت کاهش چربی، لپتین کاهش می یابد.
لپتین چه کار می کند؟
لپتین که گاهی اوقات به نام هورمون"سیری" نامیده می شود به مهار گرسنگی و تنظیم تعادل انرژی کمک می کند.
بنابراین زمانی که بدن به انرژی نیاز نداشته باشد، سیگنال پاسخ گرسنگی را تحریک نمی کند. زمانی که میزان این هورمون سقوط می کند ،شرایطی که در کاهش وزن با آن مواجه می شویم، سطح پایین تر لپتین می تواند باعث افزایش اشتها و هوس های غذایی شود که این عملکرد به نوبه خودکاهش وزن را دشوار می سازد.
چگونگی عملکرد لپتین:
هورمون لپتین مشتق شده از سلول های چربی با اتصال به گیرنده خود به نام LRb در مغز فعال شده و از این طریق به تنظیم تعادل انرژی و عملکرد غدد درون ریز کمک می کند. سیگنالینگ LRb از طریق مسیر STAT3 وتعدادی دیگر از مسیرها برای ایجاد فعالیت کامل لپتین ضروری است . تعدادی از مکانیسم ها از جمله تحریک فسفریلاسیون لپتین و سرکوب سیگنالینگ سایتوکاین، سیگنالینگ لپتین را ضعیف کرده و مقاومت سلولی به لپتین در چاقی را ایجاد می کنند.
لپتین موجب کاهش تولید نوروپپتید گاما که محرک اشتها است و افزایشa-msh که کاهنده اشتها در هیپوتالاموس است می شود.
همچنین با افزایش ترشح GnRh و TRh موجب افزایش مصرف انرژی می شود.
مشکلات با لپتین:
وقتی بدن به طور صحیح کار می کند، سلول های اضافی چربی لپتین تولید می کنند. که این امر محرکی به هیپوتالاموس است تا میزان اشتها را کاهش داده و به بدن اجازه دهد تا برای تغذیه خود از ذخایر چربی استفاده کند. زمانی که یک فرد چاق است میزان لپتین خون بسیار زیاد است که این مورد باعث کاهش حساسیت به لپتین می شود. شرایطی که آن را به نام مقاومت به لپتین می شناسیم.
این کاهش حساسیت به لپتین در افراد چاق می تواند به بیماری های متابولیک دیگری نظیر مقاومت به انسولین و Dyslipidemia منجر شود.
مکانیسم های اساسی در افزایش مقاومت به لپتین شامل جهش در ژن کد کننده لپتین و گیرنده آن و همچنین پروتئین های درگیر در خودتنظیمی سنتز لپتین و نفوذپذیری سد خونی-مغزی (BBB) است
لپتین میبایست از BBB عبور کند تا به اهداف عصبی خود در بخش مدیال هیپوتالاموس و سایر قسمت های مغز برسد.
سطح پایین لپتین بسیار نادر است اما ممکن است در موقعیت هایی اتفاق بیفتد.
در تعدا کمی از بیماران شرایطی که آن را به نام کمبود لپتین ارثی می شناسیم بدن را از تولید لپتین باز می دارد. بدون وجود لپتین بدن تصور می کند که فاقد چربی است و این موجب تقویت سیگنال های گرسنگی و مصرف کنترل نشده غذا می شود. این امر اغلب به صورت چاقی دوران کودکی و به تاخیر افتادن بلوغ نمایان می شود.
چگونه می توان حساسیت به لپتین را افزایش داد؟
- پرهیز از مصرف غذاهای التهاب زا: مصرف نوشیدنی های قندی و موادغذایی دارای چربی ترانس را محدود کنید.
- مصرف برخی غذاها: برخی مواد غذایی میتوانند موجب افزایش حساسیت به لپتین شوند:
- سیب: تحقیقات نشان داده است که "پکتین" موجود در سیب می تواند در مبارزه با مقاومت به لپتین موثر باشد.
- جو دوسر: جو دوسر سرشار از فیبر است و به کاهش سطح انسولین معروف است. جو دوسر می تواند به جلوگیری از احساس گرسنگی کمک کند.
- گوشت سفید: پروتئین بدست آمده از بوقلمون، مرغ و سایر گوشت های سفید به افزایش متابولیسم و کاهش مقاومت به لپتین کمک می کند. همچنین ماهی گزینه مناسبی جهت مبارزه با مقاومت به لپتین است.
- چای سبز: مطالعات نشان داده که چای سبز تاثیر بسزایی در کاهش مقاومت به لپتین دارد.
- بادام: اسیدهای چرب ضروری موجود در بادام باعث افزایش متابولیسم و حساسیت به لپتین می شود.
- بروکلی: بروکلی علاوه بر کاهش مقاومت به لپتین، غنی از ویتامین Cو کلسیم است.
- تخم مرغ: تخم مرغ به دلیل داشتن ویتامین B12 و پروتئین باعث افزایش متابولیسم بدن و کاهش مقاومت به انسولین می شود.
- ورزش منظم: فعالیت متوسط می تواند باعث بهبود حساسیت به لپتین شود.
- خواب کافی: مطالعات نشان داده که خواب ناکافی به افزایش سطح لپتین و ازدیاد اشتها می انجامد.
- مکملها: در یک مطالعه مشخص شد زنانی که تحت رژیم کاهش وزنی هستند که در آن از alpha-lipoic acid و روغن ماهی استفاده شده است، کاهش وزن بیشتری را تجربه کرده اند.
- مطالعات نشان داده است که برخی داروها نظیر متفورمین در صورت صلاحدید پزشک می تواند در کاهش مقاومت به انسولین موثر باشد.
چگونه می توان از سطح لپتین خون مطلع شد؟
با انجام آزمایش Leptin می توان از طریق نمونه خون به تشخیص سطح سرمی لپتین پرداخت. این آزمایش به طور روزانه در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک فردا انجام می شود.
